ارتباط بین pH، KH و CO2بر اساس نمودار:
توجه کنید: این روش محاسبه میزان CO2 تنها زمانی موثر است که تنها بافر موجود در تانک شما یون کربنات باشد. اگر تانک شما حاوی مقادیر قابل توجهی از یون فسفات باشد آب شما دارای ویزگی های متفاوتی خواهد بود و این روش محاسبه دیگر کاربردی نخواهد داشت. اگر شما میزان pH و KH تانک خود را اندازه گرفته اید و حالا میخواهید میزان CO2 موجود در تانک خود را بدانید، ابتدا میزان pH و KH تانک خود را یادداشت کنید. روش دیگری که میتوانید از این نمودار استفاده کنید به این صورت است که میتوانید برای یک مقدار مشخصی از CO2 در تانک pH مربوطه را به دست آورید. مقدار مطلوبی که برای CO2 مفروض است در حدود ppm 10-25 است ( که در جدول با رنگ سبز نشان داده شده است). مقادیر کمتر ppm 10 غلظت مناسبی از CO2 برای رشد گیاهان تانک شما را فراهم نمیاورد و مقادیر CO2 بیشتر از ppm 25 برای ماهیها و سایر موجودات زنده موجود در تانک مضر است. مناسبترین غلظت CO2 ppm 15 است. بنابراین میزان KH تانک خود را در جدول علامت بزنید و سپس pH مناسب با ppm 15از CO2 را به دست آورید. طریقه استفاده از جدول نیز بسیار ساده است ردیفی که حاوی اعداد مربوط به KH است را پیدا کنید و بعد در راستای عمود بر میزان CO2 مربوط به KH، مقدار pH مربوطه را پیدا کنید.
یک باور اشتباه: میزان CO2 محلول در تانک به راحتی میتواند با اضافه کردن مواد شیمیایی که pH و KH را تغییر میدهد، تنظیم شود.
پاسخ: این یک تفکر اشتباه است که ممکن است هنگام استفاده از جدولی که رابطه بین pH، KH و CO2را بیان میکند به وجود بیاید، اینطور به نظر میرسد که با تغییر هر یک از پارامترها سایر پارامترها نیز باید تغییر کند. اگر شما میزان KH را تغییر دهید pH نیز تغییر خواهد کرد، اگر شما مقدار CO2 محلول در تانک را تغییر دهید pH نیز مسلما تغییر خواهد کرد در حقیقت pH همیشه در مقابل تغییر KH و CO2 تغییر خواهد کرد. برای فهم بهتر این مساله به مثال زیر توجه کنید. مثال: فرض کنید من تانکی دارم که در آن میزان KH برابر با 3درجه و pH 7.6 است طبق جدول نشان داده شده میزان CO2 برابر با ppm 2.3 خواهد بود. من با نگاه کردن به جدول ممکن است به اشتباه به این نتیجه برسم که اگر میزان KH را به 10 درجه برسانم تانک من همان pH را خواهد داشت و میزان CO2 تانک من اکنون به ppm 7.5 رسیده است! چه آسان من تنها میتوانم با اضافه کردن مقداری جوش شیرین که حاوی یون کربنات است و KH را افزایش میدهد میزان CO2 محلول در تانک را افزایش دهم. ولی این تصور اشتباه است اگر میزان KH افزایش یابد میزان pH نیز متعاقبا افرایش میابد و میزان CO2 همان ppm 2.3 خواهد ماند. شما تنها میتوانید میزان KH را با اضافه یا کم کردن یون کربنات تغییر دهید و میزان CO2 محلول نیز تنها با اضافه یا کم کردن CO2 تغییر خواهد کرد. در نظر داشته باشید اضافه کردن ترکیباتی که برای تغییر pH به کار میروند کاملا رابطه بین pH، KH و CO2را که در جدول نشان داده شده است از بین میبرند زیرا این ترکیبات حاوی بافر یون فسفات هستند و این جدول و رابطه بین pH، KH و CO2برای زمانی که یون کربنات تنها بافر تانک است مطرح شده است.
سوالی دیگری که ممکن است مطرح شود این است که چگونه با افزایش CO2 مقدار KH نیز افزایش میابد؟ در حقیقت این رابطه زمانی درست است که با افزایش CO2 میزان یون کربنات نیز در تانک شما افزایش یابد. صدف حلزون یا خرپنگ، مرجان و بسیاری از ماسه ها و صخره های موجود در تانک شما حاوی مقادیر بالایی از کربنات هستند؛ وقتی میزان CO2 محلول در آب افزایش میابد، آب خصلت اسیدی پیدا میکند و مواد معدنی مانند آنچه در بالا ذکر شد را در خود حل میکند و بدین صورت غلظت یون کربنات و KH افزایش میابد، pH تانک نیز متعاقبا زیاد میشود. به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از کنترل کننده pH میتواند عواقب کشنده ای برای آبزیان تانک شما داشته باشد به این صورت که کنترل کننده pH همیشه سعی میکند pH تانک را پایین نگه دارد وقتی به تانک خود CO2 اضافه میکنید pH کاهش میابد و KH افزایش میابد که همانطور که میدانیم افزایش KH سبب افزایش pH میشود، پس شما الان در تانک خود مقدار بیشتری CO2 محلول دارید اما pH تانک ثابت مانده است؛ در این هنگام کنترل کننده pH که سعی دارد pH را کاهش دهد باز هم به تانک CO2 بیشتری اضافه خواهد کرد و این چرخه ادامه خواهد داشت. بنابراین این مساله بسیار مهم است که هنگام اندازه گیری CO2 بر مبنای pH از میزان KH تانک خود مطلع باشید.
